Część II. Sprzedaż bezpośrednia
Jest to druga, po dostawach bezpośrednich (dot. produktów roślinnych nieprzetworzonych), prosta forma wprowadzania do obrotu żywności nieprzetworzonej, tym razem pochodzenia zwierzęcego. Dzięki niej rolnik może w dogodny sposób sprzedawać np. jaja, miód, tuszki drobiowe wyprodukowane we własnym gospodarstwie. Sprzedaż bezpośrednia, zgodnie z przepisami prawa krajowego, odnosi się do nieprzetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego i dopuszcza się do niej wyłącznie produkty wyprodukowane z własnych surowców, przez podmiot prowadzący działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego.
Źródło: opracowanie własne
Rejestracja tego typu działalności następuje we właściwym, ze względu na miejsce prowadzenia produkcji, powiatowym inspektoracie weterynarii. Organy urzędowej kontroli żywności, w ramach sprawowanego nadzoru, mogą przeprowadzać kontrole przestrzegania zasad higieny oraz pobierać próbki żywności do badań laboratoryjnych.
Limity ilościowe
Sprzedaż bezpośrednia wiąże się z pewnymi ograniczeniami – są to limity ilościowe. W zależności od produktu wyrażone są w sztukach, kilogramach lub litrach, a limit dotyczy tygodnia lub określony jest w przedziale rocznym.
Wielkość, zakres i obszar produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej – czyli jakie produkty i w jakich ilościach dopuszcza się do sprzedaży bezpośredniej.
Powiatowy lekarz weterynarii właściwy ze względu na miejsce prowadzenia produkcji, na wniosek producenta, może wyrazić zgodę na przekroczenie w danym tygodniu wielkości produkcji tych produktów (z wyjątkiem tusz i podrobów zwierzyny łownej, żywych ślimaków lądowych, jaj pozyskanych od ptaków bezgrzebieniowych), pod warunkiem zachowania rocznego limitu wielkości tej produkcji, który wynosi:
1) 2 500 sztuk – w przypadku tusz indyków, wraz z podrobami pozyskanymi z tych indyków;
2) 10 000 sztuk – w przypadku tusz innych gatunków drobiu, wraz z podrobami pozyskanymi z tego drobiu;
3) 5 000 sztuk – w przypadku tusz zajęczaków, wraz z podrobami pozyskanymi z tych zajęczaków;
4) 52 000 litrów – w przypadku mleka surowego albo mleka surowego i siary;
5) 10 400 litrów – w przypadku surowej śmietany;
6) 127 400 sztuk – w przypadku jaj pozyskanych od drobiu.
Źródło: opracowanie własne
Dokumentowanie sprzedaży
Istnieje obowiązek prowadzenia i przechowywania dokumentacji, zawierającej informacje o ilości sprzedanych w danym tygodniu/miesiącu produktów i wynikach czynności sprawdzających oraz przeprowadzonych badaniach. Wynika on z potrzeby udokumentowania, że rolnik mieści się w ograniczeniach ilościowych wskazanych w rozporządzeniu. Rejestr ten nie musi zawierać żadnych danych finansowych. Dokumentację przechowuje się przez rok następujący po roku, w którym została sporządzona i udostępnia się na żądanie właściwego powiatowego lekarza weterynarii.
Obszar sprzedaży
Sprzedaż bezpośrednia może odbywać się do:
- Konsumenta końcowego
– w miejscach, w których odbywa się produkcja tych produktów;
– na targowiskach;
– z obiektów lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych, w tym ze specjalistycznych środków transportu, znajdujących się na terenie miejsc, w których odbywa się produkcja tych produktów, na terenie targowisk lub poza nimi.
- Do zakładów prowadzących handel detaliczny bezpośrednio zaopatrujących konsumenta końcowego (np. restauracje, sklepy, stołówki).
W przypadku niektórych produktów, takich jak np. mleko, śmietana, jaja, sprzedaż może być prowadzona z urządzeń dystrybucyjnych przeznaczonych do sprzedaży żywności, znanych powszechnie pod nazwą „mlekomaty”, „jajomaty”, spotykanych często przy dużych miejskich targowiskach.
Źródło: opracowanie własne
Wymagania weterynaryjne
Rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 30 września 2015 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej określa wymagania weterynaryjne jakie powinny być spełnione przy produkcji i wymagania weterynaryjne dla miejsc prowadzenia sprzedaży – szczegółowo w odniesieniu do każdego rodzaju produktu, jaki jest dopuszczony do tej formy sprzedaży. Osobno dla tusz lub podrobów pozyskanych z drobiu, zajęczaków, produktów rybołówstwa itd. Producent, który decyduje się na podjęcie działalności w ramach sprzedaży bezpośredniej, powinien zapoznać się z tymi wymaganiami, aby móc je stosować w praktyce.
W ramach sprzedaży bezpośredniej bardzo popularna jest produkcja jaj. Poniżej wybrane wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy ich produkcji i w miejscach prowadzenia sprzedaży:
– jaja przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej: są czyste, suche, pozbawione obcych zapachów oraz skutecznie zabezpieczone przed wstrząsami i bezpośrednim działaniem promieni słonecznych;
– dostarcza się konsumentom końcowym nie później niż w terminie do 21 dni od dnia ich zniesienia;
– do produkcji i sprzedaży bezpośredniej jaj oraz sprzedaży bezpośredniej z urządzeń dystrybucyjnych do sprzedaży żywności, stosuje się odpowiednie wymagania weterynaryjne;
– podmiot prowadzący działalność w zakresie produkcji jaj przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej prowadzi i przechowuje dokumentację, zawierającą informacje o: ilości sprzedanych produktów w danym: tygodniu – w przypadku jaj pozyskanych od drobiu, miesiącu – w przypadku jaj pozyskanych od ptaków bezgrzebieniowych.
Podatek dochodowy i VAT
Sprzedaż własnych produktów rolnych (poza działami specjalnymi produkcji rolnej) podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku VAT. Przysługuje też zwolnienie z obowiązku stosowania kasy fiskalnej bez względu na wartość przychodu.
Beata Chełminiak, KPODR
Opracowano na podstawie:
– Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2015 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej,
– Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
– Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług,
– Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.