Uprawa winorośli w Polsce ma ponad tysiącletnią tradycję. W średniowieczu winiarze należeli do książęcej ludności służebnej. Wino na potrzeby liturgiczne produkowali także mnisi, głównie benedyktyni i cystersi, sadząc winorośl w przyklasztornych gospodarstwach, a od XIV w. jej uprawą trudnili się także mieszczanie.
Współcześnie regiony uprawy winorośli w Polsce pokrywają się z obszarami tradycyjnie związanymi z „kulturą wina”, tj. część zachodnia i południowo-zachodnia oraz południowa i południowo-wschodnia kraju. Na pozostałych obszarach Polski możliwa jest uprawa amatorska, a tylko w nielicznych regionach o korzystnym mikroklimacie – uprawa do celów handlowych.
W publikacji III Polskiego Konwentu Winiarzy zgłoszone winnice i powstałe z nich wina podzielono na sześć regionów. Wyodrębniono je na podstawie warunków przyrodniczych, wspólnych tradycji winiarskich oraz granic administracyjnych (małe i słabo rozwinięte regiony są włączane do większych – jak w przypadku sandomierskiego rejonu uprawy winorośli zaliczonego do regionu małopolskiego):
Już od kilku lat rośnie w Polsce zainteresowanie uprawą winorośli i produkcją wina. Statystyki są optymistyczne. Wraz z liczbą producentów zwiększa się też z roku na rok powierzchnia samych winnic. Jak podaje Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa uprawiana powierzchnia winorośli wynosi w Polsce obecnie 465,61 ha. Łącznie w całej Polsce producentów wina jest już 294, podczas gdy rok temu było ich 230, a dwa lata temu – 201.
| Rok gospo-darczy | Liczba produ-centów | Uprawiana powierzchnia winorośli ogółem (w ha) | Powierzch-nia, z której dokonano zbioru winogron z przeznaczeniem do wyrobu wina (w ha) |
Zbiory winogron ogółem
(w kwintalach) |
Ilość winogron przeznaczonych do wyrobu wina | Wielkość produkcji wina (w hl) | Sprzedaż w danym roku gospodarczym
(w hl) |
||||
| czerwone | białe | razem | Czerwone | białe | razem | ||||||
| 2009/2010 | 21 | 30,01 | 30,35 | 301,93 | 296,32 | 598,25 | b.d. | 174,52 | 237,97 | 412,49 | b.d. |
| 2010/2011 | 20 | 37,02 | 28,90 | 369,30 | 341,99 | 711,29 | 662,70 | 245,03 | 192,10 | 437,10 | 247,88 |
| 2011/2012 | 26 | 51,28 | 20,98 | 222,58 | 461,35 | 683,93 | 680,73 | 173,39 | 255,08 | 428,40 | 294,42 |
| 35 | 96,87 | 67,99 | 691,99 | 748,08 | 1440,07 | 1436,93 | 463,01 | 440,04 | 903,05 | 276,79 | |
| 49 | 99,49 | 84,07 | 1561,04 | 1593,12 | 3154,16 | 3131,20 | 1021,33 | 957,95 | 1979,28 | 802,82 | |
| 76 | 134,35 | 130,97 | 2233,21 | 2285,08 | 4518,29 | 4499,89 | 1315,08 | 1422,02 | 2737,10 | 1524,07 | |
| 103 | 194,24 | 161,50 | 3640,79 | 4477,35 | 8118,14 | 8093,36 | 2380,09 | 2755,26 | 5135,35 | 2124,82 | |
| 150 | 221,23 | 204,60 | 4769,17 | 6125,45 | 10894,64 | 10849,97 | 31,19,56 | 3874,26 | 6993,82 | 2990,63 | |
| 201 | 331,38 | 240,74 | 3346,74 | 4681,55 | 8028,29 | 7976,20 | 2211,31 | 2995,82 | 5207,13 | 3963,66 | |
| 230 | 394,84 | 300,57 | 7302,24 | 11443,56 | 18745,80 | 1821,33 | 4954,95 | 7761,53 | 12716,48 | 6343,00 | |
| 294 | 465,61 | – | – | ||||||||
W województwie kujawsko-pomorskim zarejestrowanych jest 13 producentów wina, a powierzchnia winnic nieustannie wzrasta.
Powyżej – rynek wina w liczbach (lata gospodarcze 2009/2010 – 2019/2020). Dane na dzień 31.01.2020 r. pobrane ze strony: http://www.kowr.gov.pl/interwencja/wino
Jedną z winnic znajdującą się na terenie województwa kujawsko-pomorskiego jest Winnica przy Talerzyku w miejscowości Topolno, prowadzona przez rodzinę Janasińskich. Wspaniale położona w pradolinie Dolnej Wisły w Zespole Parków Krajobrazowych. Winnica początek swojego istnienia datuje na 2010 rok. Nasadzenia obejmują 2 tysiące winorośli. Do najbardziej znanych szczepów uprawianych na winnicy należą: Solaris, Bianca, Regent oraz Rondo, z których powstają białe i czerwone wina. Południowo-zachodni stok o niewielkim nachyleniu gwarantuje doskonałe nasłonecznienie, a naturalną osłonę stanowi rzeka Wisła. Produkcja wina odbywa się z ręcznie zebranych i wyselekcjonowanych owoców. Właściciele winnicy spełniając życiową pasję, otrzymali dużo nagród i wyróżnień za efekty swojej działalności.
Mówiąc o winnicach w województwie warto wspomnieć również o Winnicy Irena. Jest ona częścią gospodarstwa rolnego o powierzchni 11 ha. Położoną w Wilczkowie nad Jeziorem Żnińskim Dużym, koło Żnina. Pierwsze winorośla posadzono w 2015 roku. Winnica zajmuje obecnie 0,8 ha, na których rośnie 2 050 krzewów odmian: Solaris, Krystaly, Swenson Red, Marechal Foch, Leon Millot, a obecnie dosadzany jest Regent. Właściciele gospodarstwa planują również prowadzenie działalności enoturystycznej, dlatego rozpoczęto już budowę budynku, w którym przewidziana jest sala degustacyjna oraz miejsca noclegowe dla gości.
Bardzo znana na Ziemi Krajeńskiej jest Winnica Słoneczny Zakątek położona w Śmielinie. Właścicielka Magdalena Różniak pierwsze 6 450 krzewów posadziła w październiku 2012 roku. Wybrała sadzonki: Regent, Rondo, Seyval Blanc, Solaris, Adalmina, Aurora, Johanniter, Hibernal, Marechal Foch, Leon Millot, Swenson Red oraz Frontenac. Początkowo winnica miała powierzchnię 2,5 ha, dzisiaj jej powierzchnia to 4 ha, na których rośnie 10 950 krzewów. W 2014 roku dosadzono nowe odmiany: Saint Pepin, La Cresent, Jutrzenka, a także powiększono nasadzenia Solarisa, Regenta i Seyval Blanc. Pierwsze wina powstały jesienią 2014 roku, a obecnie produkuje się rocznie około 25 tys. butelek. Winnica Słoneczny Zakątek została doceniona i zdobyła wiele nagród w Polsce i na świecie, m.in. New York International Wine Competition 2017, Berlin International Wine Competition 2017 i Polska Winnica Roku 2017.
Własną winnicę wymarzyła sobie również pani Agnieszka Taraszkiewicz z Krzyżówek koło Lipna. Jej Bona Terra funkcjonuje już od 8 lat. W winnicy rosną bardzo dobre gatunki winorośli: Regent i Rondo, Cabernet Cortis, Hibernal oraz Seyval Blanc. Powierzchnia winnicy obecnie to 5,5 ha. Właścicielka nie skupia się tylko na wytwarzaniu wina, ale też na organizowaniu imprez związanych z winem i działalnością edukacyjną. Winnica Bona Terra jest pięknym i wyjątkowym miejscem, położonym na morenowym wzgórzu, zbudowanym na pasji i wiedzy. Pani Agnieszka została laureatką XXVI edycji konkursu i zdobywczynią tytułu „ROLNIK – FARMER ROKU” w kategorii – działy specjalne produkcji rolnej. (Red.: wywiad z panią Agnieszką opublikowaliśmy w październiku ubiegłego roku).
Obecnie winiarze mają małe winnice, bo kultura picia wina w Polsce dopiero się tworzy. Zauważyć można jednak, że z roku na rok wzrasta zainteresowanie winnicami. Polskie wina stają się powoli coraz bardziej popularne w Europie, są doceniane na międzynarodowych konkursach.
Źródło:
http://www.winokultura.pl/
http://www.kowr.gov.pl/interwencja/wino
http://www.winformacja.pl/winnice-kujaw
Mirosława Wajnert
Kujawsko-Pomorski
Ośrodek Doradztwa Rolniczego
Fot. A. Budzyńska