Właściwości lecznicze poszczególnych gatunków miodu
Miód w dawnej Polsce był wysoko ceniony przez wszystkich mieszkańców. Miody występowały na stołach królewskich, książęcych, szlacheckich, mieszczańskich i chłopskich. Zważywszy na to, że do końca XVIII w. nie znano cukru buraczanego, miód służył do słodzenia potraw i napojów. Jednak głównie był wykorzystywany jako środek leczniczy.
Miody wykazują działanie antybakteryjne, antygrzybiczne, przeciwwirusowe, wzmacniają odporność. To bogactwo witamin, mikro i makroelementów oraz enzymów. W artykule postaram się przybliżyć inne lecznicze właściwości poszczególnych gatunków miodu, by zachęcić Państwa do większej konsumpcji tego wspaniałego produktu pszczelego.
Miód jako lekarstwo był znany i stosowany już w starożytności. Ojciec medycyny – Hipokrates opracował ponad 300 receptur leczniczych z wykorzystaniem miodu i ziół. Dawniej spożywano duże ilości słodkiego płynu, w zależności od możliwości finansowych. Obecnie, choć w Polsce rocznie produkuje się średnio 24 tys. ton miodu (GUS), statystyczny Polak spożywa go zaledwie 40 g rocznie (GUS). To bardzo niewielka ilość. Z czego to wynika? Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest zbyt mała dbałość społeczeństwa o zdrowe odżywianie i profilaktykę oraz niski poziom wiedzy o leczniczych właściwościach pszczelego miodu.
Plaster miodu (Fot. M. Gawrońska)
Miód skrystalizowany i płynny w jednym słoiku (Fot. A. Stankiewicz)
Miód mniszkowy
To miód nektarowy, pozyskiwany z mniszka lekarskiego, który kwitnie głównie w maju (w tym roku zakwitł obficie już w kwietniu). Jest uważany za prawdziwy rarytas. Miód mniszkowy ma delikatny smak i aromat. Zalecany przy dolegliwościach układu pokarmowego, dróg żółciowych, nerek, schorzeniach reumatycznych. Naturalnie obniża poziom cholesterolu, działa antybakteryjnie i wzmacnia odporność. Pomaga przy niedokrwistości i niedoborach żelaza, działa pomocniczo w chorobach nowotworowych.
Miód lipowy
Pozyskiwany głównie na przełomie czerwca i lipca. Prawdziwy miód lipowy odznacza się jasno-bursztynowym kolorem, intensywnym aromatem, dość ostrym smakiem z nutą goryczki. Przez dłuższy czas pozostaje w postaci płynnej. Miód lipowy wykazuje działanie antybiotyczne, rozgrzewające, napotne. To niezbędnik w walce z przeziębieniem, grypą, nieżytem dróg oddechowych (zapalenie zatok, katar, angina, kłopoty z odksztuszaniem), zapaleniem oskrzeli i płuc. Badania wykazują jego skuteczność w walce z gronkowcami, paciorkowcami i drożdżoidalnymi grzybami chorobotwórczymi. Pomoże w bólach reumatycznych i gośćcowych.
Herbatka z miodem lipowym na wirusy
Składniki: 1 łyżka ususzonych kwiatów dziewanny, 1 szklanka wrzątku, 1 łyżeczka miodu lipowego.
Przygotowanie: susz zalać wrzątkiem, parzyć pod przykryciem przez 15–20 minut, odcedzić. Do ciepłego naparu dodać miód i wymieszać.
Stosowanie: leczniczo – 1 szklanka 3–4 razy dziennie (ostatnia dawka koniecznie przed snem). Profilaktycznie – 1 szklanka naparu przed snem.
Miód rzepakowy
Pozyskiwany na przełomie kwietnia i maja. Zawiera dużo glukozy, przez co bardzo szybko krystalizuje. Płynny miód rzepakowy charakteryzuje się słomkową barwą, delikatnym smakiem i aromatem, dlatego dzieci chętnie po niego sięgają. Znajdzie zastosowanie przy schorzeniach wątroby, nerek, dróg żółciowych, miażdżycy, chorobach skóry. Szczególnie polecany dla osób borykających się z chorobami układu krążenia i serca. Ponadto obniża poziom cholesterolu oraz wspomaga leczenie infekcji górnych dróg oddechowych.
Miód wielokwiatowy
Pozyskiwany jest z wielu gatunków kwiatów, dzięki czemu wykazuje właściwości przeciwalergiczne. Spożywając go poza miesiącami pylenia roślin, osoba uczulona hartuje swój system odpornościowy poprzez ciągły kontakt z alergenem (w miodzie znajduje się pyłek różnych gatunków kwiatów). Miód wielokwiatowy pomaga w chorobach alergicznych dróg oddechowych, astmie oskrzelowej alergennej i katarze siennym. Idealnie sprawdzi się przy anemii, reumatyzmie oraz wzmocni odporność i siły witalne. Charakteryzuje się zróżnicowaną barwą i smakiem. Jest to uzależnione od gatunków kwiatów, z których pszczoły pozyskały nektar. Wiosenny odznacza się jaśniejszą barwą i delikatniejszym aromatem, a letni ciemniejszym kolorem i intensywniejszym, słodszym smakiem. Letnie miody wielokwiatowe krystalizują wolniej ze względu na wyższą zawartość fruktozy.
Miód akacjowy
Pozyskiwany z nektaru robinii akacjowej, która jest niezwykle miododajną rośliną. Charakteryzuje się jasną barwą i delikatnym smakiem. Ze względu na dużą zawartość fruktozy i sacharozy bardzo wolno ulega krystalizacji. Miód akacjowy to bogactwo flawonoidów, kwasów organicznych, enzymów, polifenoli, witamin i olejków eterycznych. Dzięki tym składnikom wykazuje działanie antyseptyczne, bakteriobójcze, wzmacniające. Regularne jego spożywanie wpływa na wzmocnienie odporności. Skutecznie wspiera leczenie bólu gardła i uciążliwego kaszlu oraz jest polecany w przypadku wyczerpania fizycznego i psychicznego. Działa osłonowo na błony śluzowe układu pokarmowego. Jest stosowany w leczeniu nadkwasoty, zaburzeń trawiennych, wrzodów dwunastnicy i żołądka, chorób nerek i wątroby. Ze względu na właściwości regenerujące i nawilżające jest wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym.
Miód spadziowy
Ten gatunek miodu nie powstaje z nektaru kwiatowego, lecz z lepkiej cieczy (przetworzony sok drzewny) wydzielanej przez owady, najczęściej mszyce. Spadź może być pozyskiwana z drzew iglastych lub liściastych. Miód ten może przybierać barwę od szarej po ciemnobrązową. Charakteryzuje się delikatnym smakiem i lekko korzennym aromatem. Proces krystalizacji przebiega nierównomiernie. Miód spadziowy należy do jednych z najdroższych i poszukiwanych gatunków miodu. Powodem takiego stanu rzeczy są warunki pogodowe, jakie przez dłuższy czas muszą się utrzymywać, tzn.: wysoka temperatura i niska wilgotność powietrza. Niezwykle ceniony za swoje właściwości lecznicze. Zawiera 9 razy więcej bioskładników niż miody nektarowe. Szczególnie polecany w chorobach dróg oddechowych, (gruźlicy, zapaleniu płuc), zaburzeniach przemiany materii, reumatyzmie, cukrzycy czy niedokrwistości.
Miód gryczany
Cechą charakterystyczną tego gatunku miodu jest ciemna barwa oraz ostry smak i aromat, który nie każdemu odpowiada. Miód gryczany to bogactwo mikro i makroelementów, enzymów i witamin. Wysoka zawartość rutyny wpływa korzystnie na wzrok, słuch, pamięć i koncentrację. Ze względu na wysoką zawartość żelaza jest rekomendowany przy anemii, chorobach układu krążenia i wątroby, złamaniach oraz chorobach nowotworowych.
Miód wrzosowy
To wyjątkowy miód, dostępny w ofercie nielicznych pasiek. Ceniony i poszukiwany przez konsumentów. Spośród innych miodów wyróżnia go przede wszystkim galaretowata konsystencja. Miód wrzosowy to miód o intensywnym smaku i aromacie. Przybiera barwę od bursztynowej po brunatną. Jest znany ze swoich właściwości leczniczych. Szczególnie jest polecany w schorzeniach układu moczowego (zapaleniu nerek i pęcherza, kamicy nerkowej), dnie moczanowej czy reumatyzmie.
Jak spożywać miód?
Miód możemy jeść prosto ze słoika, lecz wówczas nie skorzystamy ze wszystkich dobrodziejstw tego specjału. Najlepiej go rozpuścić w niewielkiej ilości przegotowanej wody i pozostawić na kilka godzin (np. na noc), by wszystkie zawarte w nim składniki mogły się uaktywnić. Wypić na czczo, 0,5 godziny przed posiłkiem.
Profilaktycznie miód może być stosowany:
– dzieci 1–3 lat: 1–2 łyżeczki dziennie,
– dzieci 3–6 lat: 3 łyżeczki dziennie,
– dzieci 6–12 lat: 4 łyżeczki dziennie,
– dzieci 12–18 lat: 6 łyżeczek dziennie,
– dorośli: 2–4 łyżki dziennie,
– dorośli powyżej 70 roku życia: 1–2 łyżki dziennie.
Warto pamiętać, że łyżka stołowa miodu dodana do szklanki soku czy naparu ziołowego (o temperaturze maksymalnie 40°C) podwyższa efekt profilaktyczny i leczniczy zastosowanej mieszaniny.
Istnieje jeszcze wiele innych gatunków miodu o różnych prozdrowotnych właściwościach. Chciejmy sięgać choćby po te najbardziej popularne i dostępne u zaprzyjaźnionego pszczelarza, by móc cieszyć się zdrowiem i witalnością przez długie lata.
Milena Gawrońska, KPODR
Opracowano na podstawie: Nowak Z.T., Mniszek lekarski w walce z nowotworami, Aromat słowa, 2019; Marciniak E., Kalendarz Pszczelarza Polskiego, Humana Divinis, Toruń, 2023; Morawski M, Moroń-Morawska L., Wielka Encyklopedia Pszczelarstwa, Dragon sp. z o.o., Bielsko-Biała, 2014; sklep.pszczelarz-kozacki.pl, miodykrupiec.pl, swiatmiodow.pl.