Marchew jest warzywem, które było znane już w starożytności w Azji, jednak nie miało większego zastosowania, ponieważ marchew w tamtych czasach nie była tak smaczna i słodka jak dziś. Po wielu latach doświadczeń dopiero w XVI wieku wyhodowano odmiany, których smak był godny zainteresowania gastronomicznego.
Historia marchwi sięga starożytnej Persji. Dziki podgatunek marchwi Daucus carota – savitus był przez lata modyfikowany i hodowany w celu zmniejszenia goryczy, a zwiększenia naturalnej słodyczy. Ciekawostką jest, że początkowo marchew uprawiano dla aromatycznych nasion i liści, które wykorzystywano w medycynie, a nie dla samych korzeni, które teraz stanowią najbardziej pożądaną część warzywa. Zapiski historyczne przedstawiają, że współczesne nasiona zostały znalezione na terenach Szwajcarii i południowych Niemiec, ale to Holendrzy zainicjowali hodowlę pomarańczowego korzenia w XVII wieku.
W VI wieku odnotowano istnienie trzech odmian marchwi , którą można jeść i gotować. Zapiski pochodzą ze starożytnego Rzymu z encyklopedii ziół i lekarstw autorstwa Discoridesa.
To warzywo z zieloną nacią i pomarańczowym korzeniem zaliczane jest do rodziny selerowatych. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach, jednak najwięcej uprawia się jej w Europie, południowo-zachodniej i środkowej Azji, w szczególności na obszarze śródziemnomorskim. Jest to roślina dwuletnia, rzadziej spotykamy jednoroczną. Jest również byliną. Ma kwiaty koloru białego, żółtego lub różowego, które zapylane są przez muchówki. Korzenie marchwi są bogate w karotenoidy i mogą być pomarańczowe (zawierają alfa- i beta-karoten), żółte (zawierają luteinę), białe, czarne, purpurowe, fioletowe (zawierają antocyjany) lub ciemnoczerwone (zawierają likopen). Karotenoidy są niezbędne do właściwej pracy wzroku. W naturalnie dzikich warunkach rośliny te rosną na łąkach, murawach, suchych i skalistych zboczach oraz na klifach na wybrzeżach morskich.
Jej uprawa nie jest skomplikowana, jednak wymaga kilku bardzo ważnych zabiegów. Istotnym elementem podczas uprawy jest spulchnianie gleby pomiędzy rzędami, ponieważ w spulchnionej glebie marchew lepiej rośnie – uzyskując lepszy dostęp wody do korzeni. W okresach suszy nie należy zapominać o regularnym podlewaniu uprawy. Jednak najbardziej charakterystycznym zabiegiem dla marchwi jest jej przerywanie, podczas którego usuwane są gorsze rośliny, dla marchwi wczesnej odstęp powinien wynosić 3 cm, a dla marchwi później odstęp powinien wynosić od 3 do 5 cm. Przykładowymi odmianami wczesnymi są Karo, Kalina, Krakowia, Kaja, Kinga i Kamila. Do odmian późniejszych zalicza się Nantejska, Jawa i Atol, natomiast do późnych należą Perfekcja i Koral. Do najpopularniejszych odmian należą: Amager, Amsterdamska, Lenka, Perfekcja. Obecnie wyróżnia się 60 gatunków marchwi. W okresie zimowym marchew przechowywać można w kopcach lub w piwnicach w pojemnikach z piaskiem.
W dzisiejszych czasach marchew panuje we wszystkich kuchniach świata. Spożywana jest jako warzywo w różnych formach, zestawach oraz kombinacjach, w postaci surowej, jako składnik surówek, dodatek do potraw głównych, do zup, jako sok i inne. Wykorzystywana jest jako warzywo pastewne. Korzenie po upieczeniu stanowią substytut kawy. Olejki pozyskiwane z marchwi wykorzystywane są do aromatyzowania likierów oraz do kosmetyki.
Marchewka jest bardzo popularnym warzywem, którą można spożywać przez cały rok. Jej bogactwo objawia się w postaci zawartości sodu, potasu, wapnia, kobaltu, żelaza, karotenu, witamin E, K, B1, B2, B3 oraz beta-karotenu, który przekształcany jest przez organizm na witaminę A. Warzywo to zawiera błonnik pokarmowy, który reguluje pracę jelit oraz jest niskokaloryczne, ponieważ zawiera tylko 41 kcal w 100 g, dlatego polecane jest w przypadku diet redukujących masę ciała. Jej obecność powinna być stała w diecie każdego człowieka. Codzienne spożywanie marchwi poprawia widzenie. Warto ją jeść w każdej postaci – zarówno surową, jak i gotowaną. Marchewka wpływa pozytywnie na wzrok, wzmacnia układ odpornościowy, chroni przed występowaniem chorób układu krążeniowego, przeciwdziała miażdżycy, zmniejsza obfite krwawienia podczas miesiączki, pomaga w profilaktyce raka prostaty, wpływa pozytywnie na wygląd skóry i wzmacnia opalanie, wpływa na produkcję kolagenu, wzmacnia włosy, przeciwdziała występowaniu objawów cukrzycowych, obniża poziom cholesterolu we krwi oraz przeciwdziała obecności nowotworów w organizmie człowieka – zapobiega rakowi krtani, jamy ustnej, przełyku i pęcherza moczowego.
Można ją przyrządzać na różne sposoby – gotować na parze, jak i w wodzie lub w zupie czy z mięsem. Jest doskonałym składnikiem na surowo do sałatek. Samotnie sprawdza się jako przekąska. Można ją przedstawić w odsłonie na słodko, w piure bądź jako dodatek do ciastek i ciast. Z marchwi można stworzyć zupę marchwiankę, która nadaje się jako lek na biegunkę i ból brzucha – stosowana często u niemowląt. Dzięki regularnemu piciu soku i jedzeniu innych przetworów z marchwi u dzieci wzmacnia się naturalna odporność, co zmniejsza występowanie chorób wirusowych i bakteryjnych. Jej stosowanie przyspiesza gojenie się ran trądzikowych.
Na wniosek Portugalii w Unii Europejskiej została uznana również jako owoc, ponieważ w Portugalii produkują z niej dżem, a w rozumieniu Unii Europejskiej dżem powstaje z owoców. Dobrym sposobem na zrelaksowanie skóry i włosów jest stworzenie w domowych warunkach maseczki marchewkowej, która wygładza skórę, a włosom nadaje siłę i blask. Ugotowaną marchew blendujemy z jogurtem. Przygotowaną pulpę nakładamy na twarz i włosy i cieszymy się jej prozdrowotnymi właściwościami, jednak należy pamiętać, że zawarte barwniki w marchwi mogą spowodować zabarwienie na kolor pomarańczowy włosów blond. Regularne stosowanie maseczki marchewkowej odmładza skórę, wygładza zmarszczki i zwalcza występowanie wolnych rodników.
Bardzo ważne jest to, aby marchew, którą jemy pochodziła ze sprawdzonych źródeł, najlepiej od lokalnych producentów warzyw. Warto wiedzieć, że warzywa, które spożywamy i podajemy bliskim są wysokiej jakości. Marchew to tanie i łatwe w uprawie warzywo, dlatego jeżeli posiadamy własny ogródek, warto ją zasiać i cieszyć się jej naturalnymi walorami smakowymi. Marchew wyprodukowana w naszym ogrodzie będzie nam najbardziej smakować.
Magdalena Kulus, KPODR
Fot. pixabay.com.pl