Rolnictwo społeczne

Podczas gdy w Europie zachodniej koncepcja rolnictwa społecznego jest znana i w praktyce funkcjonuje ono już od wielu lat, w państwach Grupy Wyszehradzkiej (Węgry, Czechy, Słowacja, Polska) koncepcja ta dopiero powstaje. Dotychczas nie istniało pojęcie rolnictwa społecznego czy też gospodarstw opiekuńczych. Obecnie coraz większą uwagę zwraca się na społeczne aspekty rolnictwa, ale też poszukuje nowych rozwiązań, sposobów zaangażowania społeczności lokalnej, rozwiązania wielu przykładów problemów społecznych na terenach wiejskich. Rolnictwo społeczne nabiera nowego znaczenia i jest szansą dla rolników oraz innych instytucji współpracujących w zakresie rolnictwa oraz świadczenia usług społecznych. Doświadczenia innych państw pokazują, że koncept rolnictwa społecznego stanowi wartość wielofunkcyjną, przynosi wiele różnorakich benefitów i jest bardzo zróżnicowane.

Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie realizuje projekt SocInGr – Social Integration In Green, współfinansowany przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki (International Visegrad Fund). Projekt trwa od kwietnia ub.r. do stycznia 2018 r. Partnerami projektu są organizacje pozarządowe: Area Viva z.s. Czechy, WWOOF Magyarorszag Nonprofit Kft. Wegry tj. Światowej Organizacji Wolontariatu w Gospodarstwach Ekologicznych (World Wide Opportunities on Organic Farms), Druziva – Obcianske zdruzenie Słowacja oraz KPODR w Minikowie.

Celem projektu jest poznanie stosowanych praktyk rolnictwa społecznego w poszczególnych państwach Grypy Wyszehradzkiej. W ramach realizacji projektu zaplanowano szereg różnorodnych działań, należą do nich m.in.: nagranie filmów edukacyjnych nt. rolnictwa społecznego w poszczególnych państwach, warsztaty dotyczące produkcji i przetwórstwa spożywczego, tj. wytwarzania grzybów spożywczych czy też budowy wędzarni. W ramach projektu odbyły się dwa spotkania partnerów:  pierwsze – 13–16 czerwca w Bercel (Węgry) oraz drugie – 21–24 sierpnia w Valec (Czechy).

Rolnictwo społeczne na Węgrzech

Podczas pierwszego spotkania na zamku we wsi Bercel na Węgrzech, w malowniczym regionie Nógrad, oprócz przedstawicieli partnerów udział wzięli też rolnicy z poszczególnych państw (z Polski przyjechał Arkadiusz Pstrong – właściciel gospodarstwa opiekuńczego Toskania Kociewska), lokalna społeczność, przedstawiciele gminy oraz zainteresowani tematem wolontariusze z państw Wyszehradu.

Wzięliśmy udział w bardzo ciekawym spotkaniu z lokalną grupą społeczną – osobami wykluczonymi, bezrobotnymi  zamieszkującymi w pobliżu. Osoby te są zatrudniane w miarę potrzeb przy pracach związanych z prowadzeniem zamkowego hotelu; dbają o ogród, wykonują drobne prace remontowe czy administracyjne.

Na Węgrzech rolnictwo społeczne oparte jest o wolontariat (najbardziej popularna jest światowa organizacja WWOOF – World Wide Opportunities on Organic Farms). Dotyczy to ekogospdoarstw, które łączą ludzi chcących pomóc z tymi, którzy tej pomocy potrzebują. Do pracy                                         w gospodarstwach ekologicznych (społecznych) zapraszani są wolontariusze z całego świata. Przyjeżdżają w zależności od umowy, na okres od kilku tygodni do roku, a czasami i dłużej. Pracują razem z osobami wykluczonymi społecznie, z problemami psychicznymi, niepotrafiącymi odnaleźć się na rynku pracy i w społeczeństwie.

Mieliśmy możliwość uczestniczenia w warsztatach dotyczących produkcji oraz przetwórstwa spożywczego, tj. hodowli grzybów spożywczych. Odbyły się również warsztaty praktyczne promujące 

działania prospołeczne – tworzenie, edycja filmów edukacyjno-promocyjnych, przetwarzanie „informacji rozproszonej w chmurze” – google dysk czy też prezentacji wyników w programie Prezi.

Rolnictwo społeczne w Republice Czeskiej

Drugie spotkanie partnerów projektu odbyło się w Czechach we wsi Valec, w gospodarstwie ekologicznym Biostatek, które zatrudnia osoby wykluczone społecznie z uzależnieniami, długotrwale bezrobotne – zarejestrowane w urzędzie pracy.

W Czechach rolnictwo społeczne to rolnictwo ekologiczne, zatrudniające osoby wykluczone społecznie, kierowane przez urzędy pracy. Urzędy pracy wskazują i kierują osoby wykluczone społecznie, które poprzez pracę w gospodarstwie przywracane są społeczeństwu. Tego typu inicjatywy są wspierane przez państwo oraz lokalne władze. Innym przykładem jest założona przez grupę długotrwale bezrobotnych spółdzielnia społeczna w Valec. Przyległy do zamku teren udostępniany jest do organizacji różnych wydarzeń  (festiwali, eventów, koncertów dla ok. 5 tys. osób), które są źródłem zarobku dla założycieli spółdzielni społecznej. Podczas tych imprez gospodarstwo ekologiczne Biostatek ma możliwość sprzedaży swoich produktów np. własnej produkcji mięsa, mleka, warzyw i owoców. 

Kolejną, bardzo ciekawą formą aktywności społecznej, coraz częściej spotykaną również w Polsce są ogrody społeczne. Właściciel udostępnia kawałek ziemi lokalnej społeczności, która dba o działkę i prowadzi na niej niezbędne prace dla dobra wspólnego ogrodu.  Wszyscy razem korzystają z plonów. Szczególnie powszechna jest to forma aktywnego wypoczynku w miastach. Na wsi z ogrodów społecznych korzystają najbardziej potrzebujący. Gospodarstwa rolne w Czechach mają co najmniej 100 ha (te mniejsze).

Obecnie coraz częściej poszukujemy nowych rozwiązań problemów społecznych na terenach wiejskich. Rolnictwo społeczne nabiera nowego znaczenia i jest szansą dla wielu rolników, instytucji społecznych, firm świadczących usługi społeczne. Doświadczenia innych państw pokazują, że koncept rolnictwa społecznego stanowi wartość multifunkcyjną, przynosi wiele korzyści i jest bardzo zróżnicowane.

opracowała Justyna Lesiewicz    

Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

Fot. J. Domiński

 

Skip to content