Choć jasno można stwierdzić, że w tego typu przypadkach to popyt napędza rynek zbytu, to warto sobie zadać pytanie dlaczego akurat teraz zapotrzebowanie na produkty „od rolnika” jest tak wysokie. Przecież w świadomości konsumenckiej tzw. „żywność wysokiej jakości” istnieje od lat w bliskiej korelacji z okolicznymi producentami rolnymi. Otóż niezwykle ważnym czynnikiem w kształtowaniu obecnych trendów zakupowych jest rosnąca dostępność tych produktów. Coś co jeszcze kilka lat temu można było zdobyć tylko po znajomości lub „spod lady”, nagle pojawiło się w zasięgu ręki przeciętnego obywatela. Udając się dzisiaj do naszego osiedlowego sklepu łatwo znajdziemy dział czy chociażby regał, na którym pięknie wyeksponowane, stoją legalnie dostępne smakołyki od rolnika. Rośnie również ilość sklepów internetowych specjalizujących się w sprzedaży tego typu produktów. Co zatem sprawia, że akurat teraz jest najlepszy czas dla rolników na wejście na rynek ze swoimi produktami?
Po pierwsze – możliwość prowadzenia produkcji i sprzedaży żywności pochodzącej od rolnika w sposób legalny. Rolniczy handel detaliczny (RHD), działalność marginalna, lokalna i ograniczona (MLO), sprzedaż bezpośrednia czy dostawy bezpośrednie, to niektóre z istniejących możliwości wprowadzania na rynek produktów spożywczych przez rolników, a szczegółowe informacje na ich temat można znaleźć np. na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Po drugie – możliwość uzyskania dofinansowania na prowadzenie tego typu działalności. Myśląc o otwarciu i prowadzeniu małego zakładu „od zera”, trzeba liczyć się z nakładami finansowymi. Potrzebne jest odpowiednie pomieszczenie i sprzęty przeznaczone do przetwarzania. Sprawa jest łatwiejsza, gdy prowadzimy sprzedaż bezpośrednią produktów rolnych np. świeże warzywa i owoce. Kolokwialnie można powiedzieć, że w takim przypadku wystarczy „skrzynka”. Jeśli jednak chcielibyśmy na poważnie zająć się przetwórstwem produktów rolno-spożywczych, warto skorzystać z dofinansowania.
Obecnie realizowany Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (PROW) daje rolnikom i zakładom przetwórczym okazję na uzyskanie wsparcia przy tworzeniu lub doposażeniu własnego „zakładu”.
Jedną z możliwości jest poddziałanie 4.2 Przetwórstwo i marketing produktów rolnych. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oferuje wsparcie na założenie lub rozwój rolniczego handlu detalicznego (RHD) oraz na podjęcie działalności gospodarczej w ramach przetwórstwa. Dotacja przyznawana jest w formie refundacji 50% poniesionych kosztów. Na co możemy przeznaczyć pieniądze? Przedstawię to na przykładzie.
Pan Jan z powiatu nakielskiego, od roku produkujący i sprzedający żywność w ramach RHD, postanowił rozbudować swój mały zakład przetwórczy. Pozyskał dotację m.in. na remont budynku przeznaczonego do produkcji wędlin: wykonano nowe tynki, podłogi i instalacje oraz na sprzęt: nadziewarkę do kiełbas, maszynę do mielenia mięsa, chłodnię, zamrażarkę i drobny sprzęt typu: łychy, saganki itp. Jego produkty w obecnej chwili cieszą się na tyle wielkim powodzeniem, że rolnik myśli o pozyskaniu kolejnej dotacji, tym razem na podjęcie działalności gospodarczej w ramach przetwórstwa. Najbliższy nabór w ramach poddziałania 4.2 (dla RHD) planowany jest na październik 2021 roku.
Drugą formą wsparcia dającą jeszcze więcej możliwości jest działanie „Współpraca”. Nabór jest obecnie ogłoszony i trwa do 12 maja 2021 roku. W ramach tego działania nie dość, że możemy wyposażyć zakład produkcyjny, to dodatkowo zwiększamy swoje szanse sprzedażowe, gdyż „Współpraca” bazuje na koncepcji działania zbiorowego. Należy utworzyć grupę składającą się z co najmniej 5 rolników, którzy mają wspólny cel: dotarcie bezpośrednio do klienta końcowego. Wspólna sprzedaż zwiększa atrakcyjność na rynku, ponieważ daje klientom możliwość kupna kilku, różnych produktów wysokiej jakości w jednym miejscu. Idealnym tego przykładem jest „Wiejska e-skrzynka”. Jest to projekt realizowany w ramach działania PROW 2014–2020, którego liderem jest Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. W ramach tej operacji zrzeszeni rolnicy będą sprzedawać swoje produkty na internetowej platformie sprzedażowej. Klient będzie miał możliwość zamówienia kilku produktów, z różnych miejsc, a otrzyma to wszystko w jednej paczce.
Rolnicy zaangażowani w projekt ulepszyli i doposażyli swoje zakłady w taki sprzęt, jak: kociołki serowarskie, maselnice, pakowarki próżniowe, szafy chłodnicze, stoły, wędzarnie, klimatyzatory, lady chłodnicze. Ponadto dwóch konsorcjantów przeznaczyło dotację na remonty kuchni i mleczarni oraz na zakup sklepu przyzagrodowego. Dodatkowo z otrzymanej dotacji zakupiono samochód dostawczy typu chłodnia oraz platformę sprzedażową.
Działanie „Współpraca” umożliwia także pokrycie kosztów ogólnych (np. kosztorys inwestorski, projekt technologiczny). Dodatkowo mamy do dyspozycji dotację na pokrycie kosztów bieżących, takich jak: wynagrodzenie koordynatora projektu, wynagrodzenie księgowej, koszty prowadzenia rachunku bankowego, koszty operacyjne i inne.
Pomoc przyznawana jest w wysokości:
– 325 000 zł, w przypadku gdy operacja przewiduje zakup środka transportu,
– 280 000 zł, w pozostałych przypadkach.
Największą zaletą jest poziom dofinansowania, ponieważ wynosi aż 100%, więc nie dokładamy swoich pieniędzy do tych zakupów. Wparcie wypłacane jest w formie ryczałtu, 80% jako zaliczka, pozostałe 20% jako refundacja poniesionych kosztów.
Sukces w sprzedaży produktów spożywczych zależy przede wszystkim od ich jakości i dostępności do rynków zbytu, na których konsumenci są gotowi zapłacić za nie więcej, jeśli ich jakość faktycznie jest wysoka. Do osiągnięcia dużego sukcesu potrzeba wielu małych kroków. Dobrze kiedy mamy możliwość uzyskania wsparcia na wykonanie tego pierwszego i często najtrudniejszego kroku do własnej działalności.
Wioleta Szynalska,
Kujawsko-Pomorski
Ośrodek Doradztwa Rolniczego
Fot. archiwum redakcji