Prezydent 27 listopada 2018 roku odpisał ustawę o kołach gospodyń wiejskich (KGW). Nowe prawo określa m.in. formy i zasady zrzeszania się, tryb zakładania i organizację kół gospodyń wiejskich.
Podstawowym celem ustawy jest nadanie osobowości prawnej kołom oraz wsparcie ich działalności na rzecz rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich oraz kultywowania folkloru i polskiej tradycji. W myśl nowej ustawy KGW jest dobrowolną, niezależną od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, samorządną społeczną organizacją mieszkańców wsi. Według nowego prawa KGW powinny w szczególności:
- prowadzić działalność społeczno-wychowawczą i oświatowo-kulturalną w środowiskach wiejskich;
- prowadzić działalność na rzecz wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich;
- wspierać rozwój przedsiębiorczości kobiet;
- inicjować i prowadzić działania na rzecz poprawy warunków życia i pracy kobiet na wsi;
- upowszechniać i rozwijać formy współdziałania, gospodarowania i racjonalne metody prowadzenia gospodarstw domowych;
- reprezentować interesy środowiska kobiet wiejskich wobec organów administracji publicznej;
- rozwijać kulturę ludową, w tym w szczególności kulturę lokalną i regionalną.
Koło gospodyń wiejskich podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich, prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa(ARiMR). Nadzór nad działalnością kół gospodyń wiejskich sprawuje Prezes ARiMR, który może badać sprawozdania koła pod kątem ich rzetelności, dokonywać kontroli działalności koła, dokonywać innych przewidzianych prawem czynności w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania koła. Do czasu rejestracji koła gospodyń wiejskich, a następnie do czasu wyboru zgodnie ze statutem jego organów w imieniu koła działa komitet założycielski. W praktyce będzie odbywać się w ten sposób, że komitet założycielski danego KGW musi złożyć wniosek wraz ze statutem koła do biura powiatowego ARiMR. Koło uzyskuje osobowość prawną w momencie wpisania do rejestru. Wniosek musi zawierać listę założycieli koła zawierającą ich imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania ,oświadczenia założycieli koła o woli wejścia w skład jego członków oraz o miejscu zamieszkania na obszarze wsi mającej być terenem działalności koła, adres do doręczeń, własnoręczne podpisy założycieli, informacje o osobie lub osobach umocowanych do reprezentacji koła i sposobie tej reprezentacji, własnoręczne podpisy osób wybranych w skład komitetu założycielskiego. Nazwa koła gospodyń wiejskich odróżnia tworzone koło od innych kół w szczególności przez odniesienie się do terenu działalności koła.
Z inicjatywą założenia koła może wystąpić co najmniej 10 osób. Członkiem koła gospodyń wiejskich może być każda osoba, która ukończyła 18 lat i której miejscem zamieszkania jest wieś będąca terenem działalności koła.
Za zgodą przedstawicieli ustawowych w działalności KGW mogą brać także udział osoby, które ukończyły 13 lat. Na terenie jednej wsi można utworzyć tylko jedno koło gospodyń wiejskich, które jako pierwsze zarejestruje się w ARiMR. Dotyczy to także dotychczas działających Kół Gospodyń Wiejskich ,które mogą składać wniosek do rejestru lub złożyć wniosek o rezygnacji z prawa pierwszeństwa. Take stanowisko winno zostać zajęte w ciągu miesiąca od dnia wejścia ustawy KGW. Można być tylko członkiem jednego koła. Terenem działalności koła może być jednak jedna lub więcej wsi . zatem może zdarzyć się sytuacja, że na terenie jednej wsi będą działały dwa lub więcej kół. Koła mogą współpracować i współdziałać ze sobą, zrzeszać się i tworzyć związki kół gospodyń wiejskich. Związek może być utworzony z inicjatywy co najmniej dwóch kół, które zadeklarują członkostwo w związku w drodze uchwały podjętej przez zebranie członków kół
Koło gospodyń wiejskich nabywając osobowość prawną z chwilą dokonania wpisu do rejestru może prowadzić działalność zarobkową, w tym działalność gospodarczą. Oznacza to, że koła gospodyń będą mogły pracować na własny rachunek. Majątek koła gospodyń wiejskich powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku koła oraz z ofiarności publicznej. Koło gospodyń wiejskich, z zachowaniem obowiązujących przepisów, może przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz korzystać z ofiarności publicznej. Dochód z działalności koła gospodyń wiejskich służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. W nowym prawie przewidziano możliwość prowadzenia przez koło uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów w przypadku gdy osiągają przychody wyłącznie z działalności statutowej z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, dotacji, sprzedaży wyrobów sztuki ludowej, w tym rękodzieła i rzemiosła ludowego i artystycznego, lub żywności regionalnej, tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych tytułu odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania tworzonych na tych rachunkach, nie posiadają statusu organizacji pożytku publicznego.
W roku poprzedzającym rok podatkowy osiągnęły przychody o których mowa powyżej w wysokości nieprzekraczającej 100 000 zł. Uproszczona ewidencja obejmuje zbiory zapisów, obrotów (sum zapisów), które tworzą zestawienie przychodów i kosztów, zestawienie przepływów finansowych, wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych związanych z prowadzoną działalnością. Koło może także otrzymać z budżetu państwa pomoc finansową w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy o KGW, przeznaczoną na realizację zadań statutowych Pomoc finansowa przyznawana jest w drodze decyzji Prezesa ARiMR na złożony przez KGW wniosek. Wysokość tej pomocy wynosi od 3000 zł do 5000 zł w zależności od liczby członków. W 2018 roku wniosek o przyznanie pomocy może być złożony nie później niż do dnia 27 grudnia. Koło gospodyń wiejskich zgłasza do rejestru ich liczbę do 28 lutego każdego roku i podaje wówczas listę aktualną na 31 grudnia poprzedniego roku. Do listy należy dołączyć oświadczenia członków koła o miejscu zamieszkania na obszarze wsi będącej terenem działalności koła.
Piotr Sawa