Kasza to nic innego jak przetworzone ziarno zbóż lub roślin będących tzw. pseudozbożami. Na całym świecie, od wieków, jest używana jako jeden z podstawowych składników kulinarnych. Pod koniec XVI wieku kasza w kuchni polskiej zeszła na boczny tor i uznawana była za pożywienie prymitywne, którym posilają się głównie ludzie ubodzy. Obecnie kasza wraca do łask i coraz częściej pojawia się na naszych stołach.
Kasza jęczmienna pozyskiwana jest z ziarna jęczmienia. Biorąc pod uwagę stopień rozdrobnienia, można wyróżnić:
– pęczak, czyli całe ziarno jęczmienia, oczyszczone, obłuskane i wypolerowane;
– kasza jęczmienna łamana tzw. wiejska, czyli pęczak pocięty na cząstki;
– kasza jęczmienna perłowa tzw. mazurska, czyli pęczak pocięty na cząstki, obtoczony i wypolerowany.
Niezależnie od rodzaju, kasza jęczmienna zawiera bardzo dużo błonnika, witamin z grupy B, manganu i selenu. W kuchni jest jednym ze składników krupniku, jednak sprawdzi się również jako dodatek do zupy pomidorowej, koperkowej czy grzybowej. Idealnie pasuje do gulaszu, sosów grzybowych i mięsnych. Połączona z mięsem mielonym, będzie doskonałym farszem do gołąbków czy nadziewania warzyw – papryki, cukinii, bakłażana. Coraz częściej wykorzystuje się ją również jako dodatek do sałatek.
Kasza jaglana powstaje z łuskanego ziarna prosa zwyczajnego i jest jedną z najstarszych kasz. Ma specyficzny smak, choć niewłaściwie przyrządzona bywa gorzka. Idealnie pasuje zarówno do dań słonych, ostrych, jak i słodkich. Jest lekkostrawna i z uwagi na brak glutenu warto polecić ją osobom chorującym na celiakię. Zawiera dużo witamin z grupy B oraz żelaza i miedzi. Ma właściwości przeciwwirusowe, zmniejsza stany zapalne błon śluzowych, odkwasza organizm. Zawarte w niej witamina E, lecytyna oraz wiele antyoksydantów korzystnie wpływają na pamięć i koncentrację, pomagają w walce z wolnymi rodnikami oraz pozytywnie wpływają na włosy, skórę i paznokcie.
Kasza gryczana jest pozyskiwana z obłuskanych nasion gryki zwyczajnej. W sklepach można znaleźć kaszę gryczaną niepaloną (nieprażoną, zwaną też zwykłą lub białą), a także paloną (prażoną) – łatwo ją poznać, bo jest ciemniejsza. Prażona jest mniej wartościowa, ponieważ w procesie przetwarzania ginie część witamin, ale ma bardziej wyrazisty smak.
W sprzedaży jest również kasza krakowska, którą łatwo pomylić z drobną kaszą jęczmienną. Jest najbardziej rozdrobnioną odmianą gryczanych ziaren, najuboższą w wartości odżywcze.
Kaszę gryczaną przyrządza się na słono lub słodko (kasza krakowska z rodzynkami, nazywana królewską, to oryginalny staropolski deser). Można ją podawać polaną sokiem z wiśni lub konfiturą. Polecana jest osobom na diecie bezglutenowej. Ze względu na dużą zawartość białka i błonnika wpływa pozytywnie na pracę przewodu pokarmowego. Kasza gryczana to również bogate źródło minerałów i witamin.
Kasza manna, zwana również grysikiem, otrzymywana jest w trakcie przemiału ziaren pszenicy na mąkę. W sklepach można spotkać zarówno zwykłą kaszę mannę, jak również mannę błyskawiczną (preparowaną), czyli poddaną wstępnej obróbce termicznej.
Jest to kasza lekkostrawna, często stosowana jako pierwsza w diecie małych dzieci. Ma łagodny smak i można ją przygotować jako samodzielną potrawę (np. polaną sokiem) lub przyrządzić z niej zupę mleczną, kleik, mus, leguminę. Manna często jest stosowana również jako środek zagęszczający do ciast, klusek, zup, kotletów, pasztetów oraz mas do przekładania ciast. Zamiennie z bułką tartą może być również używana do posypywania form do pieczenia ciast.
Z punktu widzenia wartości odżywczych kasza manna dostarcza głównie węglowodanów, w tym skrobi, oraz niewielkich ilości błonnika. Zawiera jod, co czyni ją cennym składnikiem diety osób z niedoczynnością tarczycy, kobiet w ciąży oraz ludzi rzadko spożywających ryby. Ma również spore ilości witamin z grupy B, potrzebnych do dobrego funkcjonowania mózgu i układu nerwowego.
Kasza owsiana produkowana jest z ziaren owsa – w wersji całej (tzw. pęczak owsiany) lub rozdrobnionej (kasza owsiana łamana). W kuchni można wykorzystać ją jako dodatek do kotletów, pulpetów i farszów, ale najlepiej smakuje na słodko – ugotowana na mleku i podana z owocami. Jest bogata w witaminy z grupy B i witaminę E oraz magnez, mangan, miedź, cynk i żelazo. Zawiera dużo błonnika, korzystnie wpływając na przewód pokarmowy. Kasza owsiana obniża poziom cholesterolu we krwi oraz wykazuje działanie moczopędne i uspokajające.
Kasza kukurydziana pozyskiwana jest z kukurydzy. Jest bardzo popularna w Ameryce Południowej i Środkowej. Ma lekko gorzkawy smak. W kuchni można wykorzystać ją jako dodatek do zup i gulaszów, doskonale komponuje się zapiekana z cebulą i żółtym serem. Nie zawiera glutenu i dość rzadko uczula, więc jest szczególnie polecana małym dzieciom i alergikom. Zawiera witaminę A, która pozytywnie wpływa na wzrok oraz selen, który wspomaga układ odpornościowy.
Różnorodność kasz pozwala wykorzystać je praktycznie do wszystkich potraw, przez co cieszą się popularnością na całym świecie. Warto jednak pamiętać, że kasza kaszy nierówna. Wybierajmy te najmniej przetworzone, bogate w błonnik, witaminy i minerały.
Katarzyna Majer
Kujawsko-Pomorski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego
Fot. internet