- Stosowanie ustawy. Ustawy nie stosuje się do nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha, a także do nieruchomości będących drogami wewnętrznymi.
- Nabycie nieruchomości rolnej: Ziemię rolną co do zasady może kupić tylko rolnik indywidualny spełniający ustawowe kryteria. Musi być właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych. Łączna powierzchnia użytków rolnych nie może przekraczać 300 ha. Musi mieć też mieć kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej pięć lat mieszkać w gminie, na której obszarze położona jest jedna nieruchomość wchodząca w skład gospodarstwa rolnego. Ponadto ma osobiście prowadzić to gospodarstwo. Dyrektor Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa może również wyrazić zgodę na nabycie gruntu na wniosek osoby fizycznej (nie będącej rolnikiem indywidualnym) zamierzającej utworzyć gospodarstwo rodzinne, która: posiada kwalifikacje rolnicze albo korzysta ze wsparcia unijnego pod warunkiem uzupełnienia kwalifikacji rolniczych oraz daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej. Taka osoba musi się też zobowiązać do zamieszkiwania przez co najmniej pięć lat od dnia nabycia nieruchomości w gminie, na której obszarze położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa. Również zbywca nieruchomości rolnej może wystąpić z wnioskiem o zezwolenie Dyrektora KOWR na sprzedaż gruntu osobie nie będącej rolnikiem indywidualnym, jeżeli wykaże, że nie było możliwości nabycia nieruchomości przez podmioty uprawnione, nabywca daje rękojmie należytego prowadzenia działalności rolniczej oraz w wyniku nabycia nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych. Nabywca nieruchomości rolnej nie może jej sprzedać przez dziesięć lat. Nie może również w tym okresie oddawać jej w posiadanie innym podmiotom (np. wydzierżawić). Ograniczenie dziesięcioletnie w sprzedaży i dzierżawie nie dotyczy gruntów nabywanych przez osoby bliskie oraz nabytych w drodze dziedziczenia. W innych wypadkach na wcześniejsze zbycie rolnik będzie musiał uzyskać pozwolenie sądu. Jeżeli rolnik lub inny nabywca zlekceważy zakaz i sprzeda ziemię wcześniej bez zgody sądu, transakcja zostanie uznana za nieważną, a grunt przejmie KOWR, wypłacając wcześniej rolnikowi równowartość pieniężną tej ziemi. Właściciel ziemi rolnej może ją zbyć bez przeszkód jedynie jednostkom samorządu terytorialnego, Skarbowi Państwa oraz osobom bliskim (tj. zstępnym, wstępnym, rodzeństwu, dzieciom rodzeństwa, małżonkowi).
- Prawo pierwokupu: W przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli: umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana co najmniej przez 3 lata, licząc od tej daty, oraz nabywana nieruchomość rolna wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy. W przypadku braku uprawnionego do pierwokupu dzierżawcy albo niewykonania przez niego tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy KOWR. Nie będzie on jednak miał prawa pierwokupu jeśli nabywcą nieruchomości rolnej jest: jednostka samorządu terytorialnego, Skarb Państwa lub osoba bliska zbywcy. Nie przysługuje prawo pierwokupu również kiedy nabycie nastąpiło za zgodą KOWR, sprzedaż następuje pomiędzy osobami prawnymi kościoła czy związku wyznaniowego, a także jeżeli w wyniku nabycia nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej niż 300 ha, a nabywana nieruchomość rolna jest położona w gminie, w której ma miejsce zamieszkania nabywca, lub w gminie graniczącej z tą gminą.
- Definicje:
Rolnik indywidualny: Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo.
Osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego: Oznacza pracę w tym gospodarstwie oraz podejmowanie wszelkich decyzji dotyczących prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie.
Kwalifikacje rolnicze:
- wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, średnie lub wyższe lub
- tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
- wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
- wykształcenie podstawowe, gimnazjalne lub zasadnicze zawodowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie.
Staż pracy w rolnictwie: Okres, w którym osoba fizyczna:
- podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników lub
- prowadziła działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o obszarze nie mniejszym niż 1 ha stanowiącym jej własność, przedmiot użytkowania wieczystego, przedmiot samoistnego posiadania lub dzierżawy, lub
- była zatrudniona w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, wykonując pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej, lub
- wykonywała pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej w charakterze członka spółdzielni produkcji rolnej, lub
- odbyła staż, o którym mowa w art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), obejmujący wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej.