Wszystko zaczęło się od szynki, tej tradycyjnej – „Świąteczna kujawska szynka z kością” prezentowała się również na podsumowaniu konkursu, któremu dała początek. Historia zatoczyła koło – W Dobrem rozpoczęty w Dobrem zakończony – 19 marca 2017 roku odbyła się X jubileuszowa, a zarazem ostatnia edycja konkursu produktów tradycyjnych Powiatu Radziejowskiego „Od zakwasu do żurku kujawskiego”.
Ideą konkursu było przede wszystkim poszukiwanie charakterystycznych potraw rodem z Kujaw. Tych, które dosyć często przygotowywane są przez lokalne gospodynie i tych mniej znanych . Na datę konkursu wybrano dzień św. Józefa, który nawet w czasie Wielkiego Postu przyjmuje dyspensę – nie tylko jeśli chodzi o pokarmy, ale również zabawę, taniec i muzykowanie. 19 marca, to również data bliska przesilenia wiosennego, narodzin przyrody z zimowego letargu oraz okres jeszcze bez natężonej pracy w polu. Przez dziesięć lat udało się dochować wierności tradycji i organizować konkurs w tym samym dniu, dlatego dzień 19 marca nierozerwalnie już połączył się z kulinarnym dziedzictwem powiatu radziejowskiego. Konkursowa rywalizacja i motywacja głębszego poszukiwania spowodowała, że uczestniczki konkursu przeszukały oprócz zapisków robionych na przestrzeni lat przez członków rodziny również zakamarki ludzkiej pamięci. Owocem poszukiwań były dziesiątki potraw i produktów, z których te najbardziej tradycyjne i mające swoje korzenie w kujawskiej kuchni uczestniczyły, niejednokrotnie będąc nagradzane, w wojewódzkich finałach konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo-Smaki Regionów”. Część produktów, których tradycyjność i powiązanie z regionem potwierdziły werdykty komisji konkursowych zostały zgłoszone na krajową Listę Produktów Tradycyjnych. Powiat radziejowski może pochwalić się przeszło dwudziestoma produktami z certyfikatem Ministra Rolnictwa. Cykliczny konkurs przyczynił się do zaistnienia kujawskich potraw w szerszej świadomości, stał się okazją do ocalenia tych wartości, które kiedyś przekazywane wyłącznie ustnie, mogły ulec zapomnieniu.
Pierwsza edycja konkursu gościła w progach gminy Dobre, więc ostatnia nie mogła odbyć się gdzie indziej – wróciliśmy do początków. Gospodyniami tegorocznej edycji konkursu były członkinie Kół Gospodyń Wiejskich tworzących Gminną Radę KGW w Dobrem, to one podejmowały zaproszonych gości oraz uczestniczki konkursu w progach Gminnego Ośrodka Kultury. Konkursowi towarzyszyły występy lokalnego zespołu „Bronisławianki”, które bawiły „na ludową nutę” oraz kabaretem, który doczekał się bisu.
Organizatorzy konkursu: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie oraz Powiatowa Rada Kół Gospodyń Wiejskich w Radziejowie powołały komisję konkursową do oceny zgłoszonych produktów w składzie: Elżbieta Sobolewska, Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego – przewodnicząca, Grażyna Szelągowska, Muzeum Etnograficzne w Toruniu, Dorota Kalinowska, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, Laura Maciejewska , K-PODR w Minikowie, Oddział w Zarzeczewie. Komisja po przeprowadzeniu oceny 34 produktów, zgłoszonych i zaprezentowanych podczas X edycji konkursu „Od zakwasu do żurku kujawskiego” ustaliła, zgodnie z regulaminem konkursowym, werdykt:
Kategoria I produkty pochodzenia zwierzęcego:
I miejsce – „Wędzona słonina” KGW Bronisław
II miejsce –„ Smalec ze skręconych skwarków”, Bożena Kurant -Witowo
III miejsce –„ Ślepoki gotowane”, Elżbieta Woźniak –Czołowo
Wyróżnienie – „Schab z kością”, Krystyna Kołudkiewicz – Byczyna Kolonia
Kategoria II produkty pochodzenia roślinnego:
I miejsce – „Powidła zapiekane w garnku”, KGW Borek-Głuszynek-Znaniewo
II miejsce – „Bułki drożdżowe babci Haliny”, Krystyna Raszka – Ułomie
III miejsce – „Słodkie łódki z kaminioka” Bogumiła Niespodzińska – Bodzanowo Drugie
Wyróżnienie – „Mojda” Beata Witkowska, Witowo
Kategoria III produkty inne:
I miejsce – „Skórki z grochem”, Iwona Pawłowska – Kaspral
II miejsce – „Szablok z kapustum i szpyrkom” Małgorzata Ulewicz – Borek
III miejsce – „Kaszanka z ziemniakami i ogórkiem”, Lucyna Zacharek –Bronisław
Wyróżnienie – „Kapuśnioki wigilijne”, Anna Kamińska – Bodzanowo Drugie
Konkurs nie może obyć się bez nagród, a nagrody bez sponsorów. W czasie dziesięciu edycji nagrody fundowali : Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, Starostwo Powiatowe w Radziejowie oraz Bank Spółdzielczy w Radziejowie. Pomocą służył lokalny samorząd oraz instytucje związane z kulturą . Jubileuszowa edycja konkursu była okazją do podsumowań oraz podziękowań.
Prezentowane podczas dziesięciu edycji konkursu potrawy kultywowane są jeszcze w wielu kujawskich domach, zawdzięczamy to silnemu przywiązaniu do tradycji często przeplatającej się z religijnymi rytuałami i zwyczajami, które przetrwały i żyją . Nie można pominąć tutaj prostoty i łatwego dostępu do podstawowych produktów wykorzystywanych do przygotowania potraw – Kujawiacy bazowali na tym, co urodziło się na polu czy w obejściu. Jednak dzięki konkursowi było możliwe dotarcie także do wielu już zapomnianych i niewykonywanych powszechnie potraw. Niektóre odnalezione przepisy to jak powrót do kuchni z dzieciństwa, czasami już odległego. Zebrać, opisać , wreszcie zachować dla tych, którzy przyjdą po nas, piękno tej części dziedzictwa Kujaw, do której powracać na pewno będą nasi następcy z ochotą, bo kuchnia kujawska jak prosta tak smakowita.
Urszula E. Nowakowska
K-PODR w Minikowie/ Oddział w Zarzeczewie
